Χίλιες λίμνες δρόμος

Η φύση είναι πιο όμορφη και οι άνθρωποι πιο φιλικοί από αυτό που φαντάζεσαι. Γι’ αυτό και το ταξίδι στη Φινλανδία αποδείχτηκε πιο  συναρπαστικό αλλά και πιο προσιτό απ’ ό,τι περιμέναμε.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Quattroruote, Νοέμβριος 2020
κείμενο & φωτογραφίες: Άκης Τεμπερίδης

Αν με ρωτήσετε γιατί ταξιδεύω, η απάντηση συνοψίζεται στη φωτογραφία ανοίγματος του άρθρου. Μία ξάστερη νυχτιά με γεμάτο φεγγάρι μπροστά σε μία λίμνη – καθρέπτη, ολομόναχοι ως οικογένεια να παρακολουθούμε τη φωτιά με ηχητική υπόκρουση τον τριγμό των ξύλων στη θράκα.

Όλα μας τα υπάρχοντα, όλη μας η ζωή ουσιαστικά, έχει χωρέσει εκεί πίσω στο Iveco, το οποίο είναι σπίτι, γραφείο, σχολείο, όλα σε ένα. Με τζάμια ιδρωμένα από τη θερμοκρασιακή διαφορά που δημιουργεί ο μικρός καυστήρας θέρμανσης. Η φωτογραφική μηχανή είναι ετοιμοπόλεμη στο τρίποδο που είναι βουτηγμένο στα ρηχά για καλύτερη θέα στον ουρανό. Και κάπου εκεί, μία αδιόρατη, πρασινωπή πινελιά εμφανίζεται βορειοδυτικά. Το βόρειο σέλας; Ναι, το βόρειο σέλας!

Να που υπάρχει, δεν είναι μύθος και είναι όσο φωτεινό το δείχνουν οι ρετουσαρισμένες φωτογραφίες στο Instagram. Κινείται σα να χορεύει προς τα ανατολικά, χάνεται πίσω από τα δέντρα και επανέρχεται αλλάζοντας διαρκώς σχήματα. «Νάτο πάλι!», φωνάζει η μικρή και το ουράνιο αυτό φως εξακολουθεί να μας χαρίζει ένα μοναδικό θέαμα που βρίσκεται στο bucket list εκατομμυρίων ανθρώπων. Σα γιρλάντα τη μια στιγμή, σαν κύκνος την άλλη, σαν σήμα της Nike ή σαν γιγάντιο πυροτέχνημα με φόντο τη μεγάλη άρκτο.

Δεν ακούσαμε το ψιθύρισμά του – το οποίο τεκμηριωμένα δεν είναι μύθος – αλλά σαν οπτικό ποίημα και μόνο αρκεί. Και σε κάνει να σκέφτεσαι σε τι υπέροχο κόσμο ζούμε. Πόσο μοναδικός μπορεί να είναι αυτός ο πλανήτης; Πόσο απίστευτο το ότι απλά υπάρχουμε σ’ αυτό το θαύμα της φύσης; Εντελώς μόνοι ανάμεσα σε μερικές χιλιάδες είδη μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος,;

Πολύ πιθανό να το έχετε ζήσει όλο αυτό. Την εφηβική ενδοσκόπηση και τις φιλοσοφικές αναζητήσεις μια βραδιά κάτω από τ’ αστέρια. Η επαφή με τη φύση, πιστεύω, είναι η αιτία. Αυτή σε φέρνει σε ισορροπία, σε ξανανιώνει και σε κάνει να νιώθεις νέος ανεξαρτήτως ηλικίας. Ειδικά μία βραδιά με φόντο το βόρειο σέλας βγάζει το παιδί που έχεις κρύψει βαθιά μέσα σου.

Ξεχάσαμε τι σημαίνει πόλη

Όλα τα παραπάνω συνέβησαν σε μία από τις χιλιάδες λίμνες της Φινλανδίας, σε κάποιον από τους δεκάδες προστατευμένους δρυμούς της, τριάντα χιλιόμετρα περίπου από τα σύνορα με τη Ρωσία στον 62^ο παράλληλο του βορρά. Όταν κλείσαμε δύο εβδομάδες στη χώρα, αντιληφθήκαμε ότι δεν είχαμε καλύψει ούτε τη μισή της επικράτεια, παρότι όταν βρισκόμασταν στο Ταλίν, λέγαμε να τη διασχίσουμε γρήγορα ώστε να φτάσουμε στη Νορβηγία και στο βόρειο ακρωτήρι πριν πιάσουν τα κρύα. Όμως μας συνεπήρε η Φινλανδία με την ομορφιά των τοπίων, την απλότητα των ανθρώπων και τη φιλικότητα των συστημάτων της, με αποτέλεσμα ένα μήνα μετά να βρισκόμαστε ακόμη στα βόρεια του Ροβανιέμι.

Στο Ελσίνκι, παρκάραμε στην προκυμαία  Sompasaari, απέναντι ακριβώς από το κέντρο, όπου μία συλλογικότητα έφτιαξε μία κοινωνική σάουνα. Μπορείς να πας εκεί, να ξεντυθείς και να μπεις για σάουνα δωρεάν. Μετά, βουτάς στα νερά του κόλπου για να πλυθείς. Το δοκίμασα και ήταν θαυμάσια εμπειρία. Τρεις μέρες στο Ελσίνκι βλέπαμε γυναίκες και άντρες να κυκλοφορούν ολόγυμνοι σε κοινή θέα χωρίς συμπλέγματα και ντροπές. Ήταν μάλιστα απίστευτο πόσοι ήρθαν να μας γνωρίσουν, να μάθουν για το ταξίδι μας, να μας προσκαλέσουν για μπίρα ή για να μας μυήσουν σε μία πολεμική τέχνη – την komba – δικής τους επινόησης.

Από τη στιγμή που φύγαμε από το Ελσίνκι, ξεχάσαμε τις πόλεις και μπήκαμε βαθιά στην περιοχή των λιμνών, οδηγώντας προς τα ανατολικά και μετά προς τα βόρεια, ακολουθώντας νοητά τη συνοριακή γραμμή με τη Ρωσία. Μετά από μία έρευνα στο www.nationalparks.fi, σχεδιάσαμε μία διαδρομή που συνέδεε διάφορα εθνικά πάρκα από το Ελσίνκι μέχρι τον Πορθμιακό κόλπο της Βαλτικής και από εκεί στο Ροβανιέμι: κρατήστε ονόματα όπως Repovesi, Kolovesi, Koli, Patvinsuo, Hiddenporti, Rokua Geopark και όταν βρεθείτε σ’ αυτήν εδώ τη χώρα θα ανακαλύψετε και άλλα τόσα από μόνοι σας.

Το σημαντικό είναι ότι στη Φινλανδία – και μάλλον στη Σκανδιναβία γενικότερα – η πρόσβαση στην παρθένα φύση είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη σύμφωνα με την αρχή Jokamiehen Oikeudet. Το «δικαίωμα του καθενός». Αυτό ισχύει και για τις ιδιωτικές εκτάσεις. Αν έχεις σπίτι μπροστά στη λίμνη, δεν μπορείς να απαγορεύσεις σε κάποιον να κολυμπήσει ή να ψαρέψει εκεί.

Ακόμη και σε χωριά ή πόλεις, ελάχιστα σπίτια έχουν περίφραξη, κάτι που δείχνει και την αίσθηση ασφάλειας που έχουν οι κάτοικοι της χώρας. Από την άλλη, η είσοδος στους προστατευμένους εθνικούς δρυμούς είναι δωρεάν και η ελεύθερη κατασκήνωση δεν απαγορεύεται. Συνήθως, συνίσταται η τοποθέτηση σκηνής σε ελεγχόμενους χώρους για να μην επιβαρύνεται η χλωρίδα σε απάτητα μέρη. Αντίστοιχα, μπορείς να περπατήσεις όπου θέλεις αλλά σε συμβουλεύουν να προτιμήσεις τα μονοπάτια, τα οποία είναι πολυάριθμα, άψογα συντηρημένα και με εξαιρετική σήμανση.

Εθνικό σπορ των Φινλανδών είναι το ψάρεμα με καλάμι, το οποίο επίσης επιτρέπεται, με μόνο περιορισμό στις περιόδους αναπαραγωγής. Ή το μάζεμα μανιταριών και φρούτων. Το άναμμα της φωτιάς επιτρέπεται επίσης – εκτός και αν υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς – τουλάχιστον στους ειδικούς χώρους πικνίκ. Αντίθετα, το κόψιμο ξύλων απαγορεύεται αυστηρά. Όμως, οι δασικές υπηρεσίες εφοδιάζουν τα εθνικά πάρκα με άφθονη ξυλεία, δωρεάν πάντα. Όσο για το νερό, είναι παντού πόσιμο στη Φινλανδία και εξαιρετικής ποιότητας. Στα πάρκα, υπάρχουν παντού πηγάδια με πόσιμο νερό, οπότε δε χρειάστηκε ποτέ να αγοράσουμε εμφιαλωμένο, το οποίο είναι και ανεξήγητα ακριβό στο σουπερμάρκετ.

 66^º32’38” βόρεια

Στο Ροβανιέμι φτάσαμε γεμάτοι εικόνες και όμορφες στιγμές στο σκληρό δίσκο. Χωρίς υγραέριο, όμως, για μαγείρεμα, και είναι αδύνατο να βρεις τρόπο να γεμίσεις τις φιάλες στη Φινλανδία – πρέπει απαραίτητα να αγοράσεις τοπική, η οποία είναι και ακριβή.

Η απρόσωπη αυτή πόλη που βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρείται – και μπράβο στο τουριστικό μάρκετινγκ της χώρας – η γενέτειρα του Άη Βασίλη. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νότια του αρκτικού κύκλου, στη συμβολή δύο ποταμών που παγώνουν εντελώς το χειμώνα. Ακόμη κι εδώ, μπορείς να παρκάρεις σε διάφορα σημεία το κάμπερ σου και μάλιστα να το συνδέσεις δωρεάν στο ρεύμα, χάρη στις υπαίθριες πρίζες που χρησιμεύουν για τις συσκευές θέρμανσης των κινητήρων το χειμώνα.

Εμείς, για να ευχαριστήσουμε το παιδί μας παρκάραμε για λίγες μέρες έξω από το τουριστικό Santa Claus Village, το οποίο λειτουργεί όλο το χρόνο και έτσι η μικρή συναντούσε κάθε μέρα τον Άη Βασίλη πολύ πριν τα Χριστούγεννα. Εδώ γνωρίσαμε και ένα ζευγάρι από την Ελλάδα, τον Γιώργο και τη Χρύσα, δύο φυσιολάτρες γυμναστές που μετακόμισαν με τα παιδιά τους στη Φινλανδία και αισθάνονται πλέον πατρίδα τους τον αρκτικό κύκλο. Κι εκείνους, οι ντόπιοι τους αγκάλιασαν εδώ στο Ροβανιέμι με χαρά.

Δεν ξέρω αν θα θέλαμε να ζήσουμε κι εμείς μια μέρα τόσο βόρεια, όμως βλέπουμε την ώρα να εξερευνήσουμε όλη την αρκτική ζώνη. Να διασχίσουμε τη Λαπωνία, να βγούμε στη βόρεια θάλασσα και να φτάσουμε στο εμβληματικό Nordkapp. Από εκεί θα τα πούμε τον επόμενο μήνα._